طلاق خلع چیست و چه شرایط و ویژگی هایی دارد؟

در این مقاله قصد داریم به این که طلاق خلع چیست و چه شرایط و ویژگی هایی دارد؟ 

طلاق خلع چیست:

بر اساس ماده ۱۱۴۶ قانون مدنی، «طلاق خلع آن است که زن به واسطه ی کراهتی که از شوهر خود دارد، در مقابل مالی که به او می‌دهد، طلاق بگیرد؛ اعم از اینکه مال مزبور عین مَهر یا معادل آن و یا بیشتر یا کمتر از مَهر باشد.»

طلاق به معنای انحلال عقدِ نکاح دائم است که پس از اجرای صیغه طلاق صورت می‌گیرد و از آن پس رابطه زوجیت بین زن و شوهر منقطع می گردد، اما با توجه به نوع طلاق آثار حاصله از آنها متفاوت است. *کراهت زوجه؛ ویژگی اصلی طلاق خلع است:

بنابراین یکی از راه‌های جدایی زوجین  که در مدت عده، زوج حق رجوع به زوجه را ندارد، خلع است، طبیعت این جدایی به گونه‌ای است که از طرفی تمام ارکان و شرایط اساسی عقد، مانند تراضی طرفین یا ایجاب و قبول آنها، در آن لازم است و از سوی دیگر کیفیت اجرا و آثار آن به ایقاع شباهت دارد یا به بیان دیگر آثار طلاق که یکی از انواع ایقاعات محسوب می‌شود را دارا است.

از سوی دیگر طلاق خلع که از نوع بائن است با ایجاد شرایطی ـ البته از سوی زوجه ـ دچار تغییراتی در نوع و ماهیت می‌شود. زوجه می‌تواند تا قبل‌ از طلاق‌ خلع‌ و حتی‌ بعد از طلاق‌ در مدت عده و تا قبل از انقضای‌ آن به بذل (فدیه) رجوع کند.

در این صورت، طلاق خلع به رجعی تبدیل شده و زوج می‌تواند در زمان عده به زوجه خود رجوع کند.

  طلاق خلع از دید فقها:

«خلع» به معنای جدا کردن و کندن آمده و چون در قرآن کریم، هر یک از زن و مرد ـ مادامی که رابطه زوجیت بین آنها برقرار است ـ لباس یکدیگر قلمداد شده‌اند، جدایی آنها از یکدیگر به منزله درآوردن لباس و کندن آن می باشد.

در بیان روایات و کلام فقیهان و مسلمانان، این جدایی با شرایط خاصی «خلع» نامیده شده.

در اصطلاح فقه و حقوق، خلع آن است که زوجه به دلیل کراهتی که نسبت به زوج خویش دارد و بیم مخالفت و نافرمانی شدید او می‌رود، با توافق زوج مالی را به او می‌بخشد تا در نتیجه آن از قید زوجیت رها شود.

 ارکان طلاق خلع

طلاق خلع مبتنی بر دو رکن است:

1. تنفر و کراهت داشتن زوجه نسبت به زوج خویش، به گونه‌ای که دوام زندگی را برای او یا هر دو مشکل ساخته و منجر به نافرمانی، معصیت و بی‌توجهی به تکالیف شرعی و قانونی و همچنین احساسات و عواطف انسانی می‌شود.
2. دادن مالی از طرف زن به مرد در مقابل انجام طلاق، تا وی را از زوجیت با خود رها سازد؛ به گونه‌ای که (زوج) در زمان عده حق رجوع نداشته باشد.

 پرداخت عِوَض، شرط تحقق طلاق خلع

در قانون مدنی ایران نیز طلاق خلع به همین نحو تعریف شده است، ماده ۱۱۴۶ قانون مدنی مقرر می‌دارد:

«طلاق خلع آن است که زن به واسطه کراهتی که از شوهر خود دارد، در مقابل مالی که به شوهر می‌دهد، طلاق بگیرد؛ اعم از اینکه مال مزبور عین مهر یا معادل آن یا بیشتر یا کمتر از مهر باشد.»

بنابراین به طور مسلم برای تحقق طلاق خلع، زوجه باید عوض را پرداخت کند و نیز باید تنفر و کراهت وجود داشته باشد.

بیشتر بخوانید : اثبات نشوز زوجه

  رجوع از بذل

به دلیل اینکه طلاق خلع از اقسام طلاق بائن است، پس از تحقق آن مرد نمى‌تواند در زمان عدّه به همسر خود رجوع کند؛ این در حالی است که زن مى‌تواند به فدیه پرداختى به شوهرش در زمان عدّه رجوع و آن را پس بگیرد، هرچند مرد ناراضی باشد.

در این صورت، زوج مى‌تواند به همسرش رجوع کند. در این ‌که جواز رجوع زن مشروط به امکان صحّت رجوع مرد است یا نه، اختلاف وجود دارد. بنا بر قول نخست، در صورت عدم امکان رجوع مرد ـ مانند آن‌ که زن عدّه نداشته یا سه طلاقه باشد ـ رجوع زن نیز صحیح و وارد نیست.

همچنین در این‌ که صحّت رجوع زن مشروط به آگاهى شوهر از آن است یا نه، اختلاف وجود دارد.البته باید توجه داشت که رجوع به بذل عمل حقوقی یک طرفه‌ای است که به طور صرف به اراده زوجه واقع می‌شود.

اما با وجود یک جانبه بودن آن باید دارای شرایطی نیز باشد:

از جمله اینکه زوجه فقط در ایام عده می‌تواند به فدیه رجوع کند و دیگر اینکه زوج باید در ایام عده از رجوع زوجه به بذل آگاهی یابد تا بتواند به طور متقابل او هم حق خود را اعمال کند.

واضح است چنانچه زوج از این امر (رجوع زوجه به بذل) آگاهی نداشته باشد، رجوع زوجه به بذل باطل خواهد بود. رجوع باید به گونه‌ای باشد که زوج نیز توانایی رجوع به نکاح را داشته باشد. با رجوع زوجه به بذل، وصف بائن بودن طلاق زائل شده و در این صورت طلاق از نوع رجعی می‌شود و شوهر می‌تواند در ایام عده به زوجه خود بدون منع قانونی رجوع کند.

بنابراین در طلاق خلع، اگر زوجه نسبت به بذل رجوع کند، طلاق رجعی می‌شود و زوج هم می‌تواند به زوجه رجوع کند، هر چند زوجه راضی به این امر نباشد و اگر راضی به رجوع باشد، زوج می‌تواند رجوع کند، حتی اگر زوجه نسبت به بذل رجوع نکرده باشد.

در این فرض، در واقع زوجه بذل را به زوج هبه غیر معوّض کرده، چون راضی شده است که زوج بدون باز پس دادن بذل به او رجوع کند. با رجوع زوج، همان ازدواج قبلی احیا می‌شود و همان مهریه ثابت خواهد بود. لازم به ذکر است که مهریه جدید، منوط به عقد جدید پس از انقضای عده است.