وصیّت در دین اسلام یک عمل مستحب است که البته به آن تاکید فراوان شده است . اما این که یک فرد تا چه میزان از اموالش را می تواند وصیت نماید ، امری است مهم که عدم توجه به آن ، می تواند سبب بروز اختلافات بسیاری در میان ورثه متوفی گردد.
به همین دلیل است که در شرع و قانون ، حد و میزانی برای وصیت تعیین شده است و در صورتی که بیشتر از آن باشد ، ورثه متوفی اختیار این را دارند که وصیت بیشتر از حد مشخص شده را قبول و یا رد کنند و این نکته در همه انواع وصیت نامه حتما باید رعایت شود . اجرای وصیت بیشتر از ثلث اموال و دارایی های متوفی ، نیاز به اجازه ورثه دارد . “
وصیت اموال تا ثلث
بر اساس قانون مدنی هر فرد میتواند همه اموالش را وصیت کند. این وصیت تا ثلث ( یک سوم) آن نیازی به تنفیذ ( رضایت و قبول) توسط ورثه متوفی ندارد. اما اگر بیش از یک سوم باشد، برای اینکه اجرا شود ورثه باید به آن رضایت داشته باشند و و به اصطلاح آن را تنفیذ ( قبول) کنند.
همچنین، در صورتی که وصیت به نفع یکی از ورثه باشد ، علاوه بر آنچه که به موجب وصیت به این شخص تعلق می گیرد ، در ارث نیز سهیم خواهد بود و وصیت باعث محروم ماندن از ارث نخواهد شد . مثلا در موردی که ورثه ی شخص فوت شده تنها دو فرزند پسر باشند و متوفی از دارایی اش که ۱۵۰ میلیون بوده یک سوم ( ۵۰ میلیون ) را به نفع یکی از پسرانش وصیت نموده باشد ، این پسر علاوه بر اینکه ۵۰ میلیون بابت وصیت دریافت می کند ، به موجب ارث نیز سهم می برد.
نکته قابل ذکر این است که وصیت در صورتی اجرا می شود که ابتدا هزینه های کفن و دفن و سپس بدهی های متوفی پرداخت شود و اگر مالی باقی بود به وصیت عمل می شود
بیشتر بخوانید: نحوه بخشیدن مهریه به چه صورت است؟
وصیت بیشتر از ثلث اموال
اگرچه وصیت کننده ( موصی ) می تواند تمام اموال و دارایی هایش را برای بعد از فوت وصیت نماید ، اما این ورثه هستند که باید وصیت بیشتر از ثلث را قبول کنند . در واقع ، زمانیکه متوفی بیشتر از ثلث اموال خود را وصیت کرده باشد ورثه می توانند این وصیت را قبول و یا رد نمایند که این امر برای رعایت حقوق ورثه است . اگر ورثه وصیت بیشتر از یک سوم را رد کنند تنها تا همان میزان یک سوم به وصیت عمل خواهد شد؛ اما اگر قبول کنند وصیت اجرا می شود.
اگر تعدادی از ورثه وصیت بیشتر از ثلث را رد و تعدادی از ورثه آن را قبول کنند :
، در این صورت مقدار بیش از ثلث فقط از سهم الارث کسانی که آن را پذیرفته اند ، کسر خواهد شد . به عنوان مثال در صورتی که دارایی متوفی معادل ۱۲۰ میلیون باشد ، وصیت او تا میزان یک سوم یعنی ۴۰ میلیون نیازی به رضایت ورثه نخواهد داشت . ولی اگر بیشتر از ثلث آن مثلا ۵۰ میلیون را وصیت نماید ، مقداری که بیشتر از یک سوم وصیت شده ( ۱۰ میلیون ) سهم ورثه است و به نسبت سهم الارث قانونی میان آنها تقسیم می گردد.
حال هرکدام از ورثه که بخواهند وصیت مازاد ( ۱۰ میلیون ) را قبول کنند :
در واقع از سهم الارث خودشان کم می شود تا به وصیت عمل شود. آنچه که گفته شد در خصوص همه وصیت نامه ها باید رعایت گردد به این معنی است که اگر فردی وصیت نامه رسمی تنظیم نماید ، به موجب این وصیت نامه هم نمی تواند بیشتر از یک سوم اموال را وصیت کند . در غیر این صورت ، به اجازه ورثه نیاز دارد.
در پایان لازم به ذکر است که :
نسبت به قاعده منع وصیت به بیش از یک سوم اموال یک استثنا وجود دارد، با این توضیح که اگر فردی فاقد وارث باشد، مطابق قواعد مربوط به ترکه متوفی بدون وارث، حق خواهد داشت که به تمام اموال خود وصیت نماید. چرا که هدف از قاعده منع وصیت به بیش از یک سوم اموال، حفظ حق و حقوق وراث بوده که البته در این مورد خاص، به دلیل نبودن ورثه وصیت به تمام دارایی با مانعی روبرو نیست
